Spirytyzm to system oparty na przekonaniu, że za pomocą określonych technik lub osób (medium) można kontaktować się ze zmarłymi, aniołami, bóstwami, bytami astralnymi czy przybyszami z kosmosu. Spirytyści wierzą, że człowiek może komunikować się z nimi i dzięki temu posiąść nieznaną ludziom wiedzę. Różne odmiany spirytyzmu odnajdujemy w już w starożytnych kultach (np. pod postacią nekromancji). Jednak współczesny spirytyzm narodził się w połowie XIX wieku w Anglii, USA i Francji. Szybko stał się masową modą, która pod wieloma formami istnieje do dziś (wywoływanie duchów, tabliczka oui-ja itd.).
Do ojców nowożytnego spirytyzmu należy Allan Kardec (wł. Leon Hippolit Rivail 1804–1869), który zebrał i opisał wiele praw, które zostały rzekomo objawione ludziom przez duchy z zaświatów. Odłamów spirytyzmu jest bardzo wiele, jednak chyba największą popularność zyskał kardecjonizm, który stał się najszerzej opisywanym ze wszystkich nowożytnych ruchów spirytystycznych. Ten odłam spirytyzmu zwany francuskim opiera się po części na reinkarnacji, którą z kolei neguje np. spirytyzm angielski.
Kardec jest autorem "Kodeksu Spirytystycznego", "Księgi Duchów", "Ewangelii wg spirytyzmu" i kilku pomniejszych dziełek. Cechą jego spirytyzmu jest próba interpretacji Biblii na modłę spirytystyczną. Kardec pisze w "Ewangelii według Spirytyzmu”: Spirytyzm realizuje to co, Chrystus powiedział o obiecanym pocieszycielu, dając człowiekowi znajomość rzeczy, która sprawia, że wie skąd przychodzi, dokąd idzie i w jakim celu jest na ziemi, przywołując tym samym prawdziwe zasady praw boskich i pocieszenie w wierze i nadziei. Jezusowi przypisuje się dość szczególne miejsce w procesie ewolucji duchowej, jest uważany za przewodnika i wzór moralny. Odmawia się Jezusowi wielu przymiotów, w tym przede wszystkim Bóstwa.
Sam zaś spirytyzm wg Kardeca jest nauką, która zajmuje się naturą, pochodzeniem i losem Duchów, a także ich związkami ze światem cielesnym ("Co to jest Spirytyzm" – preambuła). Spirytyzm ma objawiać tajemną wiedzę na temat Boga, wszechświata, ludzi, duchów i praw rządzącym życiem. Spirytyzm kardecjański ma też charakter egzystencjalny: objawia także kim jesteśmy, skąd przychodzimy, dokąd idziemy, cel ziemskiej egzystencji i przyczynę bólu i cierpienia. Trudno nie zauważyć, że Kardec uzurpuje sobie prawo do odpowiedzi na najprostsze i najbardziej uniwersalne rozterki ludzkości. Hasła te są bardzo modne i w zasadzie można je przypisać do każdego światopoglądu. Jednak kardecjonizm jest światopoglądem o tyle szczególnym, o ile odwołuje się do pewnej boskiej wiedzy, przekazanej ludziom przez duchy. Duchy – czyli byty osób zmarłych, które pozostają jakimś na etapie reinkarnacyjnej wędrówki. W zasadzie przekazy te nie są w żaden sposób weryfikowalne i mają charakter ściśle subiektywny.
Kardecjonizm postawił sobie za zadanie odnowienie ludzkości poprzez "oświecenie” jej ideami spirytyzmu. Ma się to odbyć w drodze reinterpretacji rzeczywistości w każdym jej aspekcie. Śmiały to postulat, który żąda wcielenia idei spirytyzmu do religii, filozofii, etyki, nauki i edukacji. Zasadniczą tezą spirytyzmu jest wiara w niematerialnego, wszechmocnego i dobrego Boga-Stwórcy oraz w świat duchowy, gdzie przebywają duchy pozbawione ciała. Duchy są na różnym poziomie ewolucji i są bardziej rozwinięte niż ludzie. Zatem posiadają wiedzę i moc, która przewyższa człowieka. Człowiek to też duch, ale wcielony w ciało. Cały proces życia ducha rozpoczyna się w momencie stworzenia. Odtąd duch ewoluuje i przybiera wcielenia nabierając pewnych właściwości intelektualnych i duchowych. Szybkość tego postępu jest uzależniona od włożonego w to wysiłku. Ostatecznym celem jest osiągnięcie doskonałości i wiecznego szczęścia. Nieodłączną częścią bytu ducha jest reinkarnacja, która jest motorem tej ewolucji.
Świat duchowy w myśl spirytyzmu wypełniają duchy złe i dobre, które oddziaływają na człowieka zachęcając go do złych albo dobrych czynów. Pojawia się też określenie duchów czystych, które osiągnęły maksymalnie wysoki poziom doskonałości oraz duchów niedoskonałych, które znajdują się na jakimś pośrednim szczeblu ewolucyjnej drabiny. Rytuały spirytystyczne ograniczają się do mediumizmu, czyli kontaktowania się z duchami. Bycie medium to porozumiewanie się z duchami, jest to uważane za zdolność, którą posiada każdy człowiek.
