Część pierwsza: Aniołowie
24. Nie ma dwóch podobnych aniołów
Świątobliwy ojciec Paweł z Moll (182 – 1896), flamandzki benedyktyn, który znany jest jako „cudowny robotnik dziewiętnastego stulecia”, powiedział pewnego razu, że: „Nie ma dwóch podobnych aniołów w niebie. Jakże wielka musi być moc Boga, aby stworzyć w jednym momencie te nieprzeliczone legiony niebieskich duchów!” Św. Teresa z Avila (1515 – 1582) miewała częste widzenia aniołów i odnotowuje w swojej Autobiografii, że aniołowie „nie mówią mi swoich imion, lecz jestem całkowicie świadoma tego, że istnieje wielka różnica pomiędzy różnymi aniołami, której nie mam możliwości wyjaśnić”. Ojciec Lamy (1855 – 1931), francuski mistyk, kapłan i wizjoner, powiada, że Matce Boskiej przydano nieskończone mnóstwo aniołów i… zna ona ich wszystkich z imienia. Co się tyczy tych rzesz aniołów, święty ksiądz dodaje: „Każdy anioł posiada swój własny szczególny wyraz twarzy a wszystkie są tak piękne!” Innym razem stwierdza: „Każdy anioł posiada własną twarz”.
25. Czy aniołowie znają przyszłość?
Św. Tomasz z Akwinu (1225 – 1274) pisze w swojej Sumie Teologicznej, że przyszłe zdarzenia są znane jedynie Bogu i że „intelektowi anioła oraz wszelkiego stworzenia daleko do Boskiej wieczności; stąd przyszłość sama w sobie nie może być znana żadnemu stworzonemu intelektowi”. Jednakże święty wspomina o znajomości przyszłości „na podstawie przyczyny”. Na przykład, jeżeli ktoś wskoczy do basenu, najbliższą „przyszłością” jest to, iż się zamoczy. Jeśli wyślemy list, „przyszłością” jest to, że zostanie on doręczony. Święty pisze dalej: „Ludzie nie są w stanie poznać przyszłych rzeczy, za wyjątkiem związków przyczynowych lub Boskiego objawienia. Aniołowie znają przyszłość w podobny lecz w dużo bardziej przenikliwy sposób”. Zatem pewne rzeczy mające wydarzyć się w przyszłości, przed nami ukryte, znane są aniołom. Przyszłe wydarzenia nie połączone związkiem przyczynowym z ich źródłem nie są znane aniołem, jeżeli sam Bóg im ich nie ujawni. Święty jednak dodaje, że „zdarzenia, które wywodzą się z ich przyczyn rzadko są zupełnie nieznane, jak ma to miejsce przy występowaniu zdarzeń przypadkowych lub losowych”.
Św. Augustyn (354 – 430) w swoim dziele O Państwie Bożym, tłumaczy anielską wiedzę o „przyszłości historycznej” w odmienny sposób: „Ich wiedza o świecie czasu i przemian jest większa niż wiedza demonów ponieważ, poprzez Słowo Boże, dzięki któremu powstał świat, rozważają oni ostateczne przyczyny, dlaczego w porządku kosmosu niektóre rzeczy mogą być używane, podczas gdy inne są zabronione i nic nie jest pomieszane”. Święty pisze, że aniołowie nigdy się nie mylą: „Potrafią przewidzieć, poprzez żywe prawa wiecznej i niezmiennej mądrości Bożej, historyczną przyszłość i znają, przez uczestnictwo Ducha Świętego, tę najbardziej nieomylną z przyczyn – wolę Boga. Ten szczególny przywilej wiedzy Bóg zarezerwował dla świętych aniołów. Zatem są oni nie tylko wieczni, lecz także błogosławieni. A tą dobrocią, która udziela im błogosławieństwa jest sam Bóg, który ich stworzył, gdyż ich doskonałą i niewyczerpaną rozkoszą jest dzielenie Bożej obecności”.
26. Czy aniołowie znają nasze sekretne myśli?
Pismo święte podaje: „Serce jest zdradliwsze niż wszystko inne i niepoprawne – któż je zgłębi? Ja, Pan, badam serce i doświadczam nerki, bym mógł każdemu oddać stosownie do jego postępowania” (Jr 17, 9–10). Po zacytowaniu tego ustępu św. Tomasz z Akwinu stwierdza stanowczo: „Dlatego to aniołowie nie znają sekretów serca”.
Święty pisze dalej, że chociaż aniołowie nie znają sekretów serc, potrafią do pewnego stopnia je zgłębić. Odbywa się to na dwa sposoby. Pierwszy sposób polega na tym, że „myśl często przejrzana jest nie tylko poprzez akt zewnętrzny, lecz także poprzez zmianę wyrazu twarzy”. Drugi sposób święty cytuje za św. Augustynem, a polega on na tym, że aniołowie potrafią „czasem z największą zdolnością poznać ludzką dyspozycję, nie tylko wyrażoną mową, lecz nawet kiedy powstaje ona w myśli, ale dusza wyraża ją poprzez pewne znaki na ciele”. Św. Augustyn dodaje następnie: „Nie sposób dowieść w jaki sposób jest to uczynione”. Św. Tomasz z Akwinu pisze dalej: „Lecz nie jest tak, że jeśli anioł wie co przenika ludzkie, zmysłowe żądze lub wyobrażenia, to zna jego myśli i wolę”. Św. Tomasz powtarza potem, że: „Jedynie Bóg zna myśli serca i upodobania woli”.
27. Czy aniołowie mają imiona?
Jak wspominał ojciec Lamy (1855 – 1931), Matce Boskiej w charakterze świty przydano tysiące aniołów „i zna ich ona wszystkich po imieniu”. Z całą pewnością znamy imiona trzech Archaniołów, które podaje Pismo święte. Wiemy, że Archanioł Rafał przedstawił się Tobiaszowi: „Ja jestem Rafał, jeden z siedmiu aniołów, którzy stoją w pogotowiu i wchodzą przed majestat Pański” (Tb 12, 15). Znamy imię św. Gabriela, gdyż przedstawił się on Zachariaszowi: „Ja jestem Gabriel, który stoję przed Bogiem. A zostałem posłany, aby mówić z tobą i oznajmić ci tę wieść radosną” (Łk 1, 19). Archanioł Michał nie przedstawił się tak jak to uczynili pozostali, lecz jego imię znane było prorokowi Danielowi, który pisał: „Wtedy przybył mi z pomocą Michał, jeden z pierwszych książąt. Pozostawiłem go tam przy królach Persów” (Dn 10,13).
Ponieważ Archanioł Rafał powiedział Tobiaszowi, że jest jednym z siedmiu, którzy stoją przed tronem Boskim, wielu zastanawiało się, jakie są imiona pozostałych czterech Archaniołów. Sugerowano następujące imiona: Uriel, Sariel, Raguel i Jeremial. Jednakże należy zauważyć, iż ostatnie cztery imiona pojawiają się w księdze apokryficznej Enocha i w czwartej księdze Ezdrasza (Ezd 4, 1), których Kościół nie uznaje za księgi kanoniczne. Imiona aniołów znajdujące się poza księgami kanonicznymi Biblii zostały odrzucone za czasów papieża Zachariasza w 745 r. i zostały ponownie odrzucone podczas synodu odbywającego się w Aix–la–Chapelle w 789 roku.
Czy wszyscy pozostali aniołowie posiadają imiona? Prawdopodobnie tak. W Księdze Psalmów czytamy, że Pan „liczbę gwiazd oznacza, wszystkie je woła po imieniu” (Ps 146, 4). Jeżeli gwiazdy mają imiona, to aniołowie z pewnością je posiadają. Jeśli, jak się twierdzi, Matka Boska zna imiona aniołów jej przydzielonych, czy wskazywałoby to na to, że wszyscy aniołowie posiadają imiona? Autorzy dzieł religijnych często radzili, abyśmy nadawali imię według swego wyboru naszemu Aniołowi Stróżowi. Nie po to, żebyśmy mieli zastąpić imię nadane przez Boga, co byłoby niemożliwe, lecz byśmy mogli mieć w ten sposób bliższe relacje z naszym Aniołem Stróżem.
28. Czy aniołowie rozmawiają między sobą?
Wiemy, że kiedy aniołowie wyznaczani są do zadań polegających na dostarczeniu niebiańskiego posłania człowiekowi, często posługują się słowami, tak jak miało to miejsce przy posłaniu św. Gabriela do Matki Boskiej, powiadomieniu Zachariasza o poczęciu św. Jana Chrzciciela i radach św. Rafała dla Tobiasza. Dowiadujemy się, że św. Franciszka Rzymianka (1384 – 1440), która stale widziała swego anioła, odbierała jego wiadomości w słyszalnej formie: „Kiedy mówił, widziała jak jego usta się poruszają; a głos o nieopisanej słodyczy, który jednak zdawał się dochodzić z oddali, dobiegał do jej uszu”.
Zgodnie z tradycją, aniołowie śpiewają pieśni pochwalne Bogu. Ale czy rozmawiają ze sobą w niebie? Ich wzajemne porozumiewanie się, powszechnie nazywane „językiem aniołów”, nie wymaga używania słów dobywających się z ust, jak twierdzi św. Jan Damasceński i Dionizjusz, lecz raczej czegoś co nazywane jest „oświeceniem”. Św. Grzegorz Wielki mówi o tym jako o „wewnętrznej mowie”.
Jak podaje św. Tomasz z Akwinu, aniołowie „rozmawiają” miedzy sobą poprzez sam akt woli, otwierając swe umysły i ujawniając wszelkie idee lub myśli, którymi pragną się podzielić. Święty pisze dalej: „Zewnętrzna mowa, powstająca za pomocą głosu, jest dla nas koniecznością na skutek przeszkody naszego ciała. Tak więc nie jest stosowana przez aniołów, lecz jedynie wewnętrzna mowa przynależy do nich, włączając w to nie tylko wewnętrzną mowę będącą wyobrażeniami umysłu, ale także wiedzą przekazywaną za pośrednictwem woli.
Św. Jan Damasceński pisze, że „aniołowie nie potrzebują ani języka, ani uszu, ale bez pomocy słowa mówionego wymieniają miedzy sobą myśli i rady”. Dionizjusz pisze, że aniołowie są „oświeceni” w boskich tajemnicach przez samego Boga.
Jak pisze o. Pascal Parente: „Symbole i słowa często są bardzo nieodpowiednie do wyrażania pełni myśli lub są one niejasne albo niewłaściwie rozumiane przez słuchacza. Dla otwarcia umysłu i wyjawienia pełni myśli bez pomocy symboli, dźwięków i słów, istnieje wyższa i lepsza forma ekspresji – taką jest pozbawiona słów wymiana idei – język aniołów” (rozdz. 74).
