Działanie diabelskie motywowane jest dwoma czynnikami: nienawiścią do Boga-Stwórcy oraz wściekłą zazdrością do ludzi. Najczęściej szatańskie oddziaływanie objawia się poprzez kuszenie. Dotyczy ono wszystkich ludzi i może nasilać się wobec tych, którzy zabiegają o doskonałość, tzn. kontemplatyków, mistyków, duchownych.
Zły duch poprzez poznanie usposobienia, temperamentu, słabostek i naturalnych skłonności dąży do oddziaływania na zmysły, rozbudzenia namiętności oraz rozdrażnienia duchowego.
Działanie szatańskie skrywa się pod pozorami i kłamstwami. Może objawiać się poprzez podrobione charyzmaty i łaski, którymi diabeł chce zwodzić duszę i grupy ludzi. Dlatego tak ważny jest dar rozeznania duchów, czyli umiejętnośc określenia, czy charyzmat i łaska pochodzą od Boga, z natury, czy też są diabelską mystyfikacją.
Najlepszymi sprzymierzeńcami Szatana są zmysły i chwilowe rozdrażnienia nerwowe. Człowiek nieopanowany, który skłonny jest do rozstrojów nerwowych łatwo może ulegać podszeptom diabelskim.
Sianie niepokoju wewnętrznego to jedna z niebezpiecznych broni szatana. Poprzez nadmierne wyobrażenia, wątpliwości, lęki i urojenia diabeł prowadzi do odwrócenia uwagi od rzeczy istotnie ważnych, a w efekcie do paraliżu życia duchowego. Powstaje zamęt i zniechęcenie do spraw duchowych.
Działanie diabła przejawia się w myśl zasady "stracić mało, zyskać wiele". Często pod pozorem dobrej rady i czynienia dobra diabeł skrywa jakiś ważny cel. Np. osobę skłonną do postów nakłania do zwiększenia praktyk pokutnych, co skutkuje pogorszeniem zdrowia oraz zaniechaniem codziennych obowiązków oraz dzieł apostolskich. Diabeł może podsuwać wspaniałe plany dotyczące doskonałości duchowej, czym doprowadza duszę do stanu próżności i pychy.
Szatan działa także na grupy osób i społeczeństwa, oddziałując poprzez demoralizację, pornografię, schizmy, materializm, fałszywe religie i sekty, obniżenie wartości religijnych oraz poprzez ataki na Kościół.
Tekst powstał w oparciu o książkę A. Marchettiego OCD "Zarys teologii życia duchowego".